حق تقدم سهام در بورس

برای اشنایی با حق تقدم ابتدا باید با مبحث افزایش سرمایه آشنا شوید(مقاله افزایش سرمایه را مطالعه کنید).شرکتهایی که افزایش سرمایه می دهند؛به مقدار در صد افزایش سرمایه تعداد سهام آن شرکتها هم افزایش می یابد.اصولا سهامداران شرکتها خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند و به همین دلیل انتظار دارند پس از افزایش سرمایه شرکتها درصد مالکیتشان در شرکتها نیز حفظ شود. که این مبحث از قوانین سازمان بورس است که ارزش دارایی سرمایه گذار، قبل از افزایش سرمایه برابر است با ارزش دارایی سرمایه گذار بعد از افزایش سرمایه.

برای مثال اگر سرمایه دار ۱۰۰ سهم ۵۰ تومانی قبل از افزایش سرمایه دارد. بعد از افزایش سرمایه ۲۰۰ سهم ۲۵ تومانی دارد.
به همین منظور قانون تجارت این امتیاز را به سهامداران شرکت قائل می شود که در صورت فروش سهام جدید توسط شرکت، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند.این اولویت سهامداران فعلی در خرید سهام جدید نسبت به سهامداران جدید حق تقدم خرید سهام گفته می شود .

مثالی برای حق تقدم سهام

به طور مثال اگر شرکتی ۵۰ درصد افزایش سرمایه دهد تعداد سهام آن شرکت هم به همین نسبت افزایش پیدا می کند.به این صورت که اگر فردی ۱۰۰۰سهم از شرکتی را قبل از افزایش سرمایه داشته باشد در صورتیکه شرکت افزایش سرمایه دهد و تعداد سهام ان فرد تغییر نکند میزان مالکیت آن فرد در شرکت نسبت به قبل از افزایش سرمایه کاهش می یابد.بنابراین برای اینکه در صد مالکیت آن فرد ثابت بماند شرکت این حق را برای آن فرد قائل می شود که نسبت به میزان درصد افزایش سرمایه /حق تقدم/ در خرید سهام جدید انتشار یافته داشته باشد. در نتیجه به میزان ۵۰ درصد از تعداد سهام جدیدی که دارد حق تقدم سهام خواهد داشت .اینگونه که ۵۰۰حق تقدم خرید سهام که معادل ۵۰ درصد از ۱۰۰۰ سهم موجود به آن فرد تعلق خواهد گرفت.

نحوه استفاده از حق تقدم سهام

شایان ذکر است که فقط در زمان انتشار سهام جدید برای فروش قضیه حق تقدم امکان پذیر است.یعنی زمانی که افزایش سرمایه از محل اورده نقدی (فروش سهام جدید) انجام می شود.
اما اگر افزایش سرمایه از محل سود انباشته باشد سودی که به سهامداران تعلق میگیرد تبدیل به سهام می شود که در اینجا موضوع حق تقدم سهام وجود نخواهد داشت.

پس از تصویب افزایش سرمایه شرکت توسط مجمع یک فرم برای سهامداران ارسال میشود که به ان گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می شود که در این فرم اطلاعات افزایش سرمایه شرکت مشخص شده است که اگر سهامداران تمایل به حفظ درصد مالکیت خود در شرکت را داشته باشند باید فرم مذکور را طی مهلتی که شرکت مقرر کرده پر کند و برای شرکت ارسال کند.که در غیر اینصورت و عدم ارسال فرم برای شرکت از نظر شرکت سهامدار تمایلی برای شرکت در افزایش سرمایه ندارد.

چگونه حق تقدم را به سهم تبدیل کنیم؟

اگر سهامداری فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده باشد موظف است به همان نسبت هم،برای شرکت آورده نقدی داشته باشد به این صورت که به ازای هر گواهی ،مبلغی معادل ،ارزش اسمی سهم را پرداخت کند.
همانطور که می دانید ارزش اسمی هر سهم در ایران در حال حاضر ۱۰۰۰ ریال است.در نتیجه به ازای هر گواهی موجود و ۱۰۰۰ ریالی که پرداخت می شود ۱ عدد سهم به سهامدار تعلق خواهد گرفت.در صورتی که در مهلت تعیین شده این ۱۰۰۰ ریال پرداخت شود ،هنگامی که افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت رسید ،حق تقدم های سهامداران نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد .که این پروسه ،معمولا حدود۴ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.

نحوه فروش حق تقدم:

ممکن است این سوال بوجود آید که اگر برخی از سهامداران تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه نداشته باشند،در این صورت باید چه کنند؟
این امکان برای عدم شرکت سهامداران در افزایش سرمایه در نظر گرفته شده است ؛به این صورت که بعد از برگزاری مجمع شرکت ،یک نماد حق تقدم هم در بازار برای آن شرکت تعریف می شود تا سهامداران در صورت تمایل به فروش حق تقدم خود،از طریق آن نماد اقدام کنند.به طور مثال اگر شرکت ایران خودروکه نماد آن (خودرو)می باشد،افزایش سرمایه دهد ،نماد حق تقدم آن (خودروح)می باشد.و در مثالی که ذکر شد،سهامدار ۱۰۰۰ سهم خودرو و ۵۰۰ حق خودرو بعد افزایش سرمایه خواهد داشت که سهامداران می توانند مانند سهام عادی حق تقدم خودرا نیز از طریق کارگزاری و یا از طریق سیستم آنلاین به فروش برسانند.اصولا قیمت حق تقدم به اندازه همان مبلغ اسمی (۱۰۰۰ریال)از قیمت سهم عادی کمتر است که این اختلاف قیمت می تواند به دلایل متعددی کمتر یا بیشتر از این عدد باشد.